Hoe informeert onze kennis over het universum en de kosmische tijd ons in het dagelijks leven? Wat als tijd een illusie blijkt te zijn? De Britse natuurkundige, schrijver en voorstander van een tijdloze natuurkunde Julian Barbour heeft een oplossing voor het probleem van tijd in de natuurkunde en kosmologie: er is geen tijd. “Als je probeert tijd te pakken te krijgen, glipt het altijd door je vingers,” zei Barbour. “Mensen weten zeker dat tijd bestaat, maar ze kunnen het niet vastpakken. Mijns inziens kunnen ze tijd niet te pakken krijgen om het niet bestaat.”

Parmenides

Isaac Newton zag tijd als een rivier die met dezelfde snelheid in alle richtingen stroomt. Einstein verenigde tijd en ruimte in een vierdimensionale entiteit. Barbour komt met de illusie van tijd. Hij ziet ieder moment net als de Griekse filosoof Parmenides als één geheel. Ieder moment vindt plaats in het ‘nu’.

Het uitgangspunt van Parmenides is dat de rede leert dat je alleen een ‘zijn’ kunt denken, niet een ‘niet-zijn’. Tegenover het ‘zijnde’ staat niets, dus ook niet het denken. Denken en ‘zijn’ is één en hetzelfde. Als iets gedacht wordt is het onmogelijk te zeggen dat het ‘niet is’.

Ieder moment in het ‘nu’ kan volgens Barbour worden gezien als een pagina die uit een boek is gescheurd en willekeurig op de grond wordt gegooid. Elke pagina is een afzonderlijke entiteit die zonder tijd bestaat, buiten de tijd bestaat. Door de pagina’s in een bepaalde volgorde te leggen wordt een verhaal duidelijk. Toch blijft iedere pagina een afzonderlijk en onafhankelijk geheel.

“De kat die springt is niet hetzelfde als de kat die neerkomt,” zei Barbour. Er is geen moment in het verleden dat in de toekomst vloeit. In plaats daarvan bestaat elke mogelijke configuratie van het universum, elke mogelijke locatie van iedere atoom van de creatie, simultaan.

Oerknal

Barbour denkt nooit na over de Big Bang omdat er in zijn kosmologie geen tijd bestaat. Er bestaat enkel een landschap van configuraties, van momenten in het nu. De structuur van dat landschap heeft een ingrijpende invloed op de natuurkunde die zich er afspeelt, aldus Barbour. Hij ziet de oerknal dan ook niet als explosie in een ver verleden, maar als punt in het landschap, zijn terrein van onafhankelijke momenten in het nu.

“Het enige bewijs dat je hebt van afgelopen week is je geheugen,” legde Barbour uit. “Maar je geheugen komt voort uit de huidige stabiele structuur van zenuwcellen in je brein. Het enige bewijs van de geschiedenis van de aarde zijn rotsen en fossielen. Maar dat zijn stabiele structuren in de vorm van een samenstelling van mineralen die we in het heden onderzoeken. Die bestaan enkel in het nu.”

Sommige momenten in het nu lijken met elkaar verbonden te zijn, hoewel ze allemaal simultaan bestaan. Het lijkt daarom alsof er sprake is van een volgorde van verleden naar toekomst. De feitelijke beweging van tijd van het ene moment in het nu naar het andere kan echter nergens worden getraceerd.

In een tijdperk waarin meerdere dimensies zijn gevonden in de zoektocht naar kwantumzwaartekracht en de ontdekking van donkere energie alle bestaande modellen overhoop heeft gehaald, lijkt het alsof alle fundamenten op losse schroeven staan. Het antwoord op de vraag ‘wat is tijd?’ is volgens Barbour dan ook: er is geen tijd.

Video

Bron: Niburu